آیا محلول های ضدعفونی کننده غیر الکلی هم قدرت آنتی باکتریایی دارند؟ مواد ضد عفونی کننده الکلی استاندارد باید چند درصد الکل داشته باشند؟
محلول ضدعفونی کننده چیست؟ یا طی عملیات ضدعفونی چه اتفاقی رخ می دهد؟ شاید بهتر باشد برای توضیح این موارد از یک مثال آغاز کنیم. زمانی که به بدن افراد بیمار آنتی بیوتیک تزریق می شود، چه اتفاقی می افتد؟ موارد آنتی بیوتیک از طریق تزریق یا به صورت خوراکی وارد بدن شده و با باکتری های مزاحم واکنش داده و آن ها را از بین می برد.
محلول ضدعفونی کننده چیست؟
این توضیح ساده ای است برای نحوه عملکرد مواد آنتی بیوتیک، حالا همین اتفاق ها به صورت مشابهی برای مواد ضدعفونی کننده رخ می دهد با این تفاوت که ضدعفونی کننده ها برای استفاده و استعمال در خارج از بدن تولید شده اند و نباید به بدن وارد شوند. اساس کار این مواد این گونه است که با استفاده از آن ها (مثلا برای دست ها) ساختار پروتئینی بسیاری از باکتری ها و ویروس ها را از بین می بریم و به این ترتیب سلول های بیماری زا در نبود این ساختار پروتئینی خیلی زود نابود می شوند و دیگر خطری ندارند. این اساس کار همه مواد ضدعفونی کننده است اما اینکه چطور چنین کاری را انجام می دهند ممکن است در برخی متفاوت باشد.
تفاوت مواد ضدعفونی کننده الکلی و غیر الکلی و فواید و مضراتشان
این مواد به دوسته الکلی و غیر الکلی تقسیم می شود ولی همه آن ها در نهایت با از بین بردن ساختار پروتئینی باعث نابودی میکروب ها و باکتری ها می شوند که در ادامه تفاوت این دو دسته توضیح داده شده است.
انواع محلول ضد عفونی کننده
همانطوری که گفته شد مواد ضدعفونی کننده به دو نوع الکلی و غیر الکلی تقسیم می شوند. شما می توانید از این موارد برای ضدعفونی کردن سطوح یا بخشی از بدن مثل دست ها استفاده کنید اما با توجه به نوع استفاده باید در میزان و مقدار آن توجه کنیم. محلول های ضدعفونی کننده الکلی دارای اتانول، ایزوپروپانول و پروپانول بیشترین استفاده را در بین این دسته از ضدعفونی کننده ها دارند و در ترکیبی با آب مورد استفاده قرار می گیرند.
این موضوع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است زیرا محلول های صد در صد الکلی توانایی کمی در از بین بردن میکروب ها و باکتری ها دارد. طبق تحقیقات انجام شده بهترین نتیجه برای ضدعفونی کردن با استفاده از مواد الکلی زمانی حاصل می شود که ترکیب الکل نسبت به آب در بازه 60 تا 95 درصد قرار بگیرد و به این ترتیب محلولی به دست می آید که یکی از کارآمدترین و بهترین محلول ها برای ضدعفونی کردن است، نمونه محلول ضدعفونی کننده الکل دار که اثر بالایی در ضدباکتریایی دارد درموسپت است.
تفاوت مواد ضدعفونی کننده الکلی و غیر الکلی و فواید و مضراتشان
دسته دیگر محلول های ضدعفونی کننده شامل موادی است که دارای الکل نیستند. این مواد ضدعفونی کننده که با استفاده از موادی نظیر بنزالکونیوم کلراید و تریکلوزان ساخته می شوند بدون الکل ساخته می شوند و در نتیجه ویژگی های منحصر به فردی دارند. نکته ای که در تولید این مواد باید رعایت شود این است که میزان و نسبت مواد تشکیل دهنده بسیار اهمیت دارد به نوعی که اگر در این نسبت اشتباه کوچکی رخ دهد ممکن است ماده ای تولید شود که نه تنها باعث ضدعفونی نخواهد شد بلکه میزان رشد باکتری ها و میکروب ها را افزایش هم می دهد و یا ماده ای تولید شود که به دست یا سطوح ضرر برساند.
همین مسئله باعث شده که تولید این مواد و استفاده از آن ها آنچنان با اقبال همراه نشود و همچنان بهترین ماده ضدعفونی کننده الکل است.
تفاوت مواد ضدعفونی کننده الکلی و غیر الکلی و فواید و مضراتشان
در نبود آب و صابون بهترین گزینه برای ضدعفونی کردن دست ها بدون شک استفاده از ضدعفونی کننده های الکلی است که البته نسبت آب به الکل در آن رعیات شده باشد. اما این مواد بی عیب و نقص هم نیستند، درمورد الکل مشکلی که وجود دارد یکی قابل اشتعال بودن آن است و دیگری اینکه به پوست دست انسان آسیب می رساند و در مواقع ضروری که نیاز به استفاده مکرر از آن وجود دارد (دقیقا مثل شرایط فعلی که با توجه به شیوع کرونا نیاز داریم به طور مرتب از این محلول ها برای ضدعفونی دست استفاده کنیم.) می تواند باعث خشکی پوست و آسیب به آن باشد.
نوع دیگری از مواد ضدعفونی کننده هستند ترکیب الکل در آن ها وجود ندارد و به همین خاطر دیگر مشکل قابل اشتعال بودن و آسیب به پوست دست را ندارند اما به دو دلیل استفاده از آن ها تا حدی با تردید روبرو شد. یکی از این دلایل این است که ترکیب مواد تشکیل دهنده در این ضدعفونی کننده ها بسیار حائز اهمیت است به شکلی کمی بالا یا پایین شدن نسبت آن ها می تواند نتیجه ی ضدعفونی کردن را خنثی یا حتی معکوس کند! دلیل دیگر هم قدرت ضدعفونی کنندگی این محلول هاست که به نظر می رسد از محلول های الکلی کمتر است و کاربرد آن ها را ندارد. همین مسئله باعث شده علی رغم مشکلاتی که الکل دارد انتخاب اول ما برای ضدعفونی دست در مقابل بامتری ها و میکروب ها باشد.
تفاوت مواد ضدعفونی کننده الکلی و غیر الکلی و فواید و مضراتشان
بهترین گزینه برای ضدعفونی کردن دست ها و سطوح
همانطور که در قسمت قبل توضیح داده شد با توجه به قدرتی که الکل در از بین بردن باکتری ها و ویروس ها دارد بهترین گزینه برای ضدعفونی کردن دست یا سطوح الکل است اما این مسئله مشکلاتی هم به همراه دارد. برای جلوگیری از خشک شدن پوست دست راه حل هایی هم وجود دارد.
مثلا این روز ها سعی می شود در اکثر ژل ها و محلول های ضدعفونی کننده الکلی که در بازار هستند مقادیر مناسبی روان کننده مثل گلیسیرین و نرم کننده هایی مثل آلوئه ورا ترکیب کنند. به این ترتیب مسئله استفاده از ضدعفونی کننده های الکلی برای دست ها تا حدی رفع شده. در رابطه با ضدعفونی کننده های سطوح هم مسئله ای که وجود دارد هزینه خریداری الکل است. همین مسئله باعث شده برای سطوحی که از حساسیت کمتری برخوردار است به جز در موارد حساس و مهم از ضدعفونی کننده هایی نظیر ترکیب آب و وایتکس استفاده کرد.
قیمت مواد ضدعفونی کننده دست
محلول های ضدعفونی کننده دست و سطوح در انواع و اقسام برندها و ظرف های مخصوص و … وارد بازار شده و در دسترس عموم قرار دارند. از نظر قیمتی که این محلول ها دارند باید به مواد تشکیل دهنده و نسبت آن ها دقت کرد. محلول های که برای ضدعفونی کردن سطوح عرضه می شود معمولا قدرت پاک کنندگی بسیار بالا و قیمت های کمتری نسبت به محلول های مخصوص پوست دست و … هستند زیرا حساسیت در مورد آن ها کمتر است، با این حال برای استفاده از آن ها باید دقت کنید که نسبت به مواد عناصر و مواد تشکیل دهنده آن ها حساسیت نداشته باشید و مراقب باشید که برای شما ضرر نداشته باشد، این موضوع می تواند بر روی قیمت محلول مورد نظر تغییراتی داشته باشد.
اگر به دنبال قیمت پایین محلل های ضدعفونی کننده می گردید باید توجه داشته باشید که گران ترین محلول ها نسبت به قیمت دستکش لاتکس هزینه کمتری دارند و به صرفه هستند.
تفاوت مواد ضدعفونی کننده الکلی و غیر الکلی و فواید و مضراتشان
درمورد محلول های ضدعفونی کننده دست هم میزان الکل محلول (از 60 تا 95 درصد) و وجود یا عدم وجود مواد روان کننده و نرم کننده بر روی قیمت نهایی محصول تاثیر دارد و خوب است در هنگام خرید به این موارد هم دقت کنید. با این حال با توجه هزینه های درمان و … قیمت محلول های ضدعفونی کننده از رقم بالایی برخوردار نیستند و تا حد زیادی معقول اند.
نتیجه گیری
نتیجه ی پایانی که می شود گرفت این است که در انتخاب محلول ضدعفونی کننده باید حتما به محل استفاده از آن (سطوح یا دست و …) و مواد تشکیل دهنده این محلول ها دقت زیادی شود. البته می توانید در منزل محلول ضدعفونی کننده بدون الکل درست کنید ولی از طرف دیگر در نبود آب و صابون بهترین و کم ضررترین محلول های ضدعفونی کننده از نوع الکلی هستند که با نسبت مناسبی با هم ترکیب شده اند.
پزشکی و سلامتی
از پیشگیری تا درمان
