در ادامه اين مطلب از رزبانو زيباترين به معرفی گیاهان دارویی مفید برای پوست و مو می پردازیم.
انسان همیشه برای زیبایی پوست و چهره خود و همچنین برای درمان بیماری های پوستی به دنبال بهترین راه ها و درمان های ممکن بوده و روش های مختلف را به کار برده است.
در یکصد سال گذشته گیاهان نقش تعیین کننده ای در درمان بیماری ها از جمله بیماری های پوستی ایفا می کردند اما با پیدایش داروهای شیمایی و صناعی به تدریج نقش آنها کم رنگ شد و آنتی بیوتیک ها و داروهای شیمیایی به طور وسیعی کاربرد پیدا کردند.
در سال های اخیر به خاطر رویکرد مجدد مردم به مصرف داروهای گیاهی و عوارض جانبی کمتر آنها، تعادل مصرف به نفع داروهای گیاهی در حال رقم خوردن است.
پژوهش ها نشان می دهند که بعضی از گیاهان در جلوگیری از ریزش مو تاثیر دارند. البته بیشتر این پژوهش ها روی جمعیت کمی انجام شده اند؛ بنابراین نمی توان درباره این نتایج نظر قطعی داد.
طب سنتی یک طب کل نگر است. در مورد ریزش مو اولین قدم تشخیص علت بیماری است و دقیقا بر اساس تشخیص، درمان های متفاوتی اعمال می شود ولی از دیدگاه طب سنتی یکی از عواملی که در رویش مو اهمیت دارد، تغذیه است. اصلاح رژیم غذایی می تواند در رویش و استحکام مو موثر باشد.
در مورد ترکیبات موضعی که در اغلب فرآورده های مو، یکی یا ترکیبی از چند گیاه استفاده می شود که از مهم ترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
* صبر زرد: صبر زرد جریان گردش خون در پوست سر را بهبود می بخشد و رشد مو را تحریک می کند.
* غان: روغن تهیه شده از درخت این گیاه به کاهش ریزش مو کمک می کند و باعث رشد مو می شود. اغلب این گیاه به افرادی که از کم شدن مو رنج می برند، توصیه می شود.
* بابا آدم: این گیاه سرشار از «phytosterois» و اسیدهای چرب طبیعی است که برای حفظ موی سر و رشد طبیعی آن لازم می باشد.
* علف گربه: این گیاه ضد خارش است.
* بابونه: بابونه برای موهای چرب که حاوی شوره سر است، مفید می باشد. علاوه بر آن این گیاه با ایجاد تعادل در میزان آب اپیدرم، مانع خشک شدن پوست می شود.
بابونه برای موهای چرب که حاوی شوره سر است، مفید می باشد
* دم اسبی: این گیاه حاوی ماده ای به نام «silica» است که با جوان سازی پیاز مو باعث رشد آن می شود. علاوه بر آن این ماده به رشد ناخن نیز سرعت می بخشد. می توان روغن آن را به طور مستقیم روی پوست سر مالید یا این که به صورت خوراکی، کپسول آن را مصرف کرد.
گیاهان دیگری که مانع ریزش مو می شوند عبارتند از: شیرین بیان، همیشه بهار، گزنه، جعفری، رزماری، مریم گلی.
نقش گیاهان در بهبود پوست
در مورد نقش گیاهان دارویی در بهبود پوست بر اساس مطالعه مروری چاپ شده در سال 92 در مجله پوست و زیبایی دانشگاه تهران، تعدادی گیاه که در درمان بیماری های پوستی نقش چشمگیر دارند، انتخاب و بررسی شدند.
پوست یکی از قسمت های حساس بدن بوده و نگهداری از آن در زیبایی انسان موثر است. فرآورده های گیاهی نسبت به مواد شیمایی عوارض کمی داشته و اثرات فارماکولوژیک موثری بر پوست دارند و از آنها در تهیه فرآورده های دارویی و آرایشی استفاده می شود.
* آلوئه ورا: از جمله این گیاهان آلوئه ورا است. گیاه آلوئه ورا یا صبر زرد به مدت 2000 سال مورد استفاده قرار گرفته و از 300 سال قبل از میلاد مسیح به صورت سنتی مصرف می شد. در ایالات متحده از این گیاه برای درمان زخم های ناشی از سوختگی و مشکلات پوستی مثل انواع زخم ها، آکنه، تبخال، گال، پسوریازیس و برخی تومورهای پوستی استفاده می شد.
ژل آلوئه ورا تحریک کننده پوست بوده و به رشد سلول های جدید کمک می کند. از طرفی آلوئه ورا التیام بخش، ضد قارچ، ضد باکتری، خنک کننده و طراوت زا و همچنین مرطوب کننده ای منحصر به فرد می باشد. آلوئه ورا پوست را در مقابل اثر تابش آفتاب و اشعه ماوراء بنفش محافظت می کند و در درمان ترک های پوستی و خشکی پوست موثر است.
* آووکادو: گیاه آووکادو (Avocado) سرشار از ویتامین E، بتاکاروتن، ویتامین D، پروتئین، اسیتین و اسیدهای چرب است و روغن آن به علت دارا بودن «ویتامین A» کاربرد زیادی در مواد آرایشی دارد. به صورت مجزا یا مخلوط با روغن کنجد برای تهیه کرم های مختلف مخصوص پوست های خشک به کار می رود.
همچنین آووکادو را می توان برای جلوگیری از چروک پوست به کار برد. آووکادو برای کاهش آسیب ناشی از التهاب پوست و اشعه ماوراء بنفش نیز کاربرد دارد، همچنین در حفاظت پوست در برابر آفتاب نقش زیادی دارد.
* اکالیپتوس: اکالیپتوس (Eucalyptus) گیاه دیگری است که دارای تنوعی از فلوروگلوسینوال و تانن ها می باشد. اسانس اکالیپتوس یک ترکیب ضد التهابی، ضد قارچ، ضد باکتری، ضعیف کننده و ضد ویروس است و هنگامی که به صورت موضعی استفاده شود، در بهبود خونرسانی موثر است.
اسانس اکالیپتوس یک ترکیب ضد التهابی، ضد قارچ، ضد باکتری، ضعیف کننده و ضد ویروس است
* سوسن: (سوسن سفید) پیاز سوسن برای جلوگیری از بروز چروک به کار می رود.
* هاماملیس: گیاهی است که در فرآورده های دارویی و آرایشی متعددی مورد استفاده قرار می گیرد و برای جلوگیری از بروز چروک و تقویت پوست به کار می رود. از طرفی به عنوان ضد عرق کاربرد داشته و دارای خاصیت ضد التهابی ملایم می باشد و در درمان آسیب های خفیف زیر بغل ناشی از عرق سوز شدن، مفید است.
* چای: در طب سنتی از روغن درخت چای به عنوان داروی التیام بخش و ترمیم کننده زخم استفاده می کنند که ضد قارچ و ضد عفونی کننده است و جهت ماساژ پوست های معمولی و خشک مناسب است.
این گیاه در تهیه لوازم آرایشی کاربرد دارد. از طرفی عصاره چای سبز دارای اثرات آنتی اکسیدان، مرطوب کننده، نرم کننده و ضد چروک است. چای سبز پوست را در مقابل اشعه ماوراء بنفش محافظت کرده و ضد پیروی پوست است. همچنین چای سبز و چای سفید نقش حفاظتی و موثری برای پوست در مقابل آفتاب دارند.
* دم اسب: در طب سنتی به علت دارا بودن سیلیس آزاد، دارویی موثر در درمان زخم ها به شمار می رود. دم کرده دم اسب پوست بدن را تمیز، خستگی را برطرف و از پیری زودرس و شلی پوست جلوگیری می کند. همچنین این گیاه در بالا بردن خاصیت ارتجاعی و مقاومت پوست نقش دارد و می تواند در موارد مرگ سلولی، اثر درانی ترمیمی در بافت ایجاد کند.
* کاکائو: دارای فعالیت آنتی اکسیدان و ضد التهاب می باشد. ماده اولیه بسیاری از کرم هاست و به عنوان پاک کننده استفاده می شود. از طرفی خوردن کاکائو می تواند پوست را در مقابل اشعه ماوراء بنفش حفاظت کند. همچنین کاکائو بر بهبود زخم تاثیر فراوانی دارد.
* بومادران: گیاه بومادران دارای اثرات ضد التهابی بوده و برای درمان التهابات پوستی، زخم ها و سوختگی ها استفاده می شود. بومادران برای تهیه کرم یا لوسیون های محافظ آفتاب به کار رفته و در ترکیب لوسیون های مخصوص رفع شوره سر از آن استفاده می شود. همچنین این گیاه در التیام زخم سالک نیز به کار می رود.
* برنجاسف (درمنه): به صورت لوسیون برای نرم و لطیف کردن و جلوگیری از پیری پوست دست ها موثر است. استفاده از این گیاه موجب لطافت و نرم شدن پوست و جلوگیری از چروک زودرس آنها می شود. گیاه درمنه گوهی خواص بیولوژیک زیادی از جمله ضد میکروبی، ضد التهابی و اتساع عروق دارد، به نظر می رسد که بتواند در روند ترمیم زخم موثر بوده و باعث افزایش سرعت بهبود زخم شود.
* آویشن: از آویشن به عنوان تقویت کنده و ضد عفونی کننده در فرآورده های مناسب پوست های چرب استفاده می شود. با توجه به مطالعات مختلف در منابع پزشکی و داروشناسی تعدادی از گیاهان از جمله آویشن شیرازی، حنا، سیر و بومادران فرآورده های گیاهی موثر بر سالک را دارند.
از آویشن به عنوان تقویت کنده و ضد عفونی کننده برای پوست های چرب استفاده می شود
* کتان: روغن کتان (تهیه شده به روش سرد) حاوی ترکیبات موثری مانند اسید لینولئیک است که برای محافظت و تقویت پوست، جلوگیری از بروز چروک و برطرف کردن بسیاری از بثورات جلدی موثر است.
همچنین در تهیه بسیاری از محصولات ویژه پوست های خشک و تیره به کار می رود. برای سوختگی و پوسته پوسته شدن پوست نیز می توان از روغن کتان استفاده کرد.
* گندم (Wheat): جوانه و گل گندم حاوی ویتامین A-E است، آنتی اکسیدان بوده، نرم کننده و مرطوب کننده است و به علت داشتن پیش ساز ویتامین A، ضد چروک می باشد.
* نارگیل (Coconut): حاوی اسید میریستیک بوده و در تهیه فرآورده های آرایشی به عنوان نرم کننده، مرطوب کننده و پاک کننده کاربرد دارد. پوست را در برابر آفتاب و اشعه ماوراء بنفش محافظت می کند و در ترمیم زخم ها نیز به کار می رود.
نارگیل پوست را در برابر آفتاب و اشعه ماوراء بنفش محافظت می کند
بادام تلخ دارای فعالیت آنتی اکسیدانی است و بادام شیرین و روغن فندق به عنوان نرم کنند، مرطوب کننده و پاک کننده در فر آورده های مخصوص پوست های خشک مورد استفاده قرار می گیرند. آب گوجه فرنگی در تهیه بسیاری از کرم ها، لوسیون ها و فرآورده های آرایشی جهت لطافت، زیبایی، پاکسازی و تقویت پوست به کار رفته و از بروز چین و چروک های زودرس جلوگیری می کند.
گیاهان دارویی زیادی می توانند در پیشگیری و درمان بیماری های پوستی نقش داشته و استفاده از آنها چه به صورت سنتی و چه در تهیه فرآورده های دارویی و آرایشی مورد استفاده قرار گیرد. به دنبال تحقیقات مختلف روی گیاهان متعدد، اثرات تعداد زیادی از آنها از نظر علمی اثبات شده که می توان از این اطلاعات جهت تولید فرآورده های دارویی و آرایشی استفاده کرد.
* بابونه: گونه های مختلفی دارد که در تهیه انواع کرم، لوسیون، شامپو، صابون های مخصوص و فرآورده های ویژه حمام استفاده می شود. روغن بابونه را می توان برای تهیه کرم های مرطوب کننده و نرم کننده صورت به کار برد. برای محافظت پوست، برطرف کننده جوش و التهابات جلدی، چربی و شوره سر موثر است. بابونه در التیام زخم کاربرد دارد. بیشترین کاربرد پوستی بابونه، از بین بردن خارش ،التهاب و ضایعات پوستی است.
* گل همیشه بهار: ضد التهاب بوده و جهت درمان زخم ها و التیام پوست به ویژه در سوختگی ها تاثیر زیادی دارد. در استحکام پوست نقش داشته و پوست را در برابر آفتاب و اشعه ماوراء بنفش محافظت می کند. مرطوب کننده بوده و در تهیه لوازم آرایشی استفاده می شود.
* هوفاریفون (گل راعی): و عصاره قرمز رنگی که از آن به دست می آید در تهیه فرآورده های آرایشی ویژه پوست های چرب و برای درمان عوارض مختلف پوست مثل ضایعات پوستی زونا و تقویت پوست های خسته به کار می رود. جهت جلوگیری از بروز چروک زودرس پوست موثر است و موجب لطافت و شفاف شدن پوست می شود. از هوفاریقون برای تمیز کردن پوست های چرب استفاده می شود.
این گیاه ترمیم کننده زخم ها بوده و اثرت آنتی باکتریال داشته و در درمان سوختگی ها و آفتاب سوختگی کاربرد دارد، به طوری که در یک مطالعه مشخص شده است پماد حاوی عصاره گل های هوفاریقون علاوه بر آثار آنتی سپیتیک باعث درمان سریع تر سوختگی شده است.
علاوه بر این در ترمیم التهابات پوستی و سرطان پوست به کار می رود. زیتون ویتامین A و E دارد و آنتی اکسیدان، ضد التهاب، التیام بخش، مرطوب کننده و ضد خارش است و اثر زیادی بر روی سوختگی های پوستی دارد. پوست را در برابر نور آفتاب و اشعه ماوراء بنفش محافظت می کند.
منبع: ماهنامه دنیای سلامت/برترین ها
پزشکی و سلامتی
داروهای گیاهی و طب سنتی
