پوکی استخوان و راه های درمان آن پوکی استخوان می تواند یک بیماری خاموش باشد و تا مدت ها هیچ نشانه و علامتی از خود نشان ندهد. این بیماری تأثیر مستقیمی روی ضعف و آسیب پذیری استخوان می گذارد و…
پوکی استخوان و راه های درمان آن
پوکی استخوان می تواند یک بیماری خاموش باشد و تا مدت ها هیچ نشانه و علامتی از خود نشان ندهد. این بیماری تأثیر مستقیمی روی ضعف و آسیب پذیری استخوان می گذارد و حتی ممکن است فرد تا زمان شکستگی استخوان متوجه آن نشود.
پوکی استخوان چیست؟
استخوان یک بافت زنده است و برای قوی ماندن آن لازم است مواردی را رعایت کنید. اگر مراقبت درست و تغذیه ی مناسب صورت نگیرد این بافت ضعیف شده و در مقابل کوچک ترین ضربه یا لیزخوردن دچار شکستگی می شود.
استخوان ستون فقرات، مچ دست ها و لگن بیشترین بخش هایی است که درگیر پوکی می شود و در حین افتادن یا ضرب دیدگی احتمال شکستن و ترک خوردن آن ها وجود دارد.
درون استخوان بافتی شبیه به لانه زنبور وجود دارد. این بافت وقتی دچار پوکی می شود، فضای خالی بین لانه ها بیشتر می شود. در این شرایط پوسته ی استخوان نازک تر شده و اندازه آن نیز کوچک تر می شود. این اتفاق درواقع ضعف استخوان ها و در پی آن، آسیب پذیری آن ها را به دنبال دارد.
مهم ترین دلایل پوک شدن استخوان
این بیماری در تمام افراد و سنین مختلف وجود دارد؛ اما در زنان مسن و سفیدپوست شایع تر است. از دلایل مهم ابتلا به پوک شدن استخوان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• وراثت، از دلایل مهم ایجاد این بیماری است. اگر در خانواده فرد مبتلا به پوکی استخوان دارید در انجام معاینه و چکاپ کوتاهی نکنید.
• یائسگی در سن کم باعث ایجاد پوکی در استخوان می شود.
• برداشتن تخمدان ها در سن قبل از یائسگی، امکان پوک شدن استخوان ها را بالا می برد.
• غیرفعال بودن و در رختخواب ماندن باعث ایجاد این بیماری در طولانی مدت می شود.
• کمبود کلسیم و ویتامین D به شدت روی ضعف استخوان ها تأثیر دارد.
• سیگار و قلیان کشیدن، باعث جذب کمتر کلسیم موجود در مواد غذایی می شود. در نتیجه احتمال پوک شدن استخوان ها بالا می رود.
• استخوان بندی لاغر و ضعیف نیز در ایجاد این بیماری تأثیر دارد.
• مصرف دارو های خاص مانند دارو های آسم، شیمی درمانی و آرتریت در طولانی مدت امکان ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.
• مصرف غذا های شور و نمک
• با مصرف زیاد ویتامین A امکان ایجاد پوکی در استخوان بالا می رود.
• جراحی قسمتی از معده یا روده که به دلیل اختلال یا کاهش وزن صورت می گیرد، عملکرد دستگاه گوارش را دچار اشکال می کند و ممکن است بعد از آن کلسیم به خوبی جذب بدن نشود.
• بیماری هایی مانند روماتیسم، بیماری کلیوی و کبد، التهاب روده و سلیاک امکان مبتلا شدن به پوکی در استخوان را بالا می برد.
احتمال ابتلا به این بیماری در اثر افزایش سن، بالا می رود؛ اما تا سن ۶۵ یا ۷۰ سالگی فرسودگی استخوان در خانم ها با سرعت بیشتری اتفاق می افتد. بعدازاین سن، مردان نیز با همان سرعت به ضعف استخوان ها دچار می شوند.
علائم پوکی استخوان چیست؟
پوکی در استخوان در ابتدا علامت خاصی ندارد و گاهی فرد مبتلا بعد از شکستگی دست، لگن یا حتی ستون فقرات متوجه وجود بیماری در بدن خود می شود. در بعضی افراد نیز علائمی بروز می کند که در صورت مشاهده ی آن ها شخص باید به پزشک مراجعه کند.
• کوتاه شدن قد به مرورزمان
• خمیدگی و گوژپشتی
• شکستگی سریع استخوان با کوچک ترین آسیب
• کمردرد شدید
پوکی استخوان و راه های درمان آن
پیشگیری از پوکی استخوان
برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان متخصص ارتوپد تهران راه کار هایی ارائه می دهد که به بررسی آن ها می پردازیم:
مصرف کلسیم
از سن ۱۸ تا ۵۰ سالگی، بدن افراد نیاز به دریافت ۱۰۰۰ میلی گرم کلسیم در طول شبانه روز دارد. این میزان در سنین بالا برای زنان ۵۰ساله و مردان ۷۰ساله به ۱۲۰۰ میلی گرم تبدیل می شود.
برای دریافت کلسیم از مواد غذایی زیر استفاده کنید:
• کنسرو ماهی سالمون و ماهی ساردین
• تمامی لبنیات که نوع کم چرب آن بهتر است.
• سبزیجاتی که رنگ آن ها تیره است.
• غلاتی که با کلسیم غنی می شوند.
• فرآورده های سویا
اگر میزان دریافت کلسیم توسط مصرف غذا به مقدار کافی نباشد، مصرف مکمل های حاوی کلسیم به شما توصیه می شود. در مصرف کلسیم زیاده روی نکنید؛ زیرا باعث ایجاد سنگ کلیه می شود و همچنین امکان تشدید بیماری های قلبی را بالا می برد.
ورزش
شروع ورزش در تمامی سنین می تواند برای جلوگیری از پوکی استخوان مفید باشد؛ اما ورزشی که از دوران جوانی شروع و منظم ادامه داشته باشد در داشتن یک زندگی سالم به شما کمک می کند.
برای تأثیر بیشتر، ورزش قدرتی و تحمل وزن را کنار هم انجام دهید. ورزش قدرتی در ساختن ماهیچه و تقویت عضلات و استخوان های بالاتنه مؤثر است و در کنار آن با انجام تمریناتی مانند طناب زنی، دو، اسکی و پیاده روی روی عضلات پایین تنه نیز تأثیر بگذارید.
مصرف ویتامین دی
ویتامین دی علاوه بر تأثیر مستقیمی که روی استخوان دارد برای جذب کلسیم توسط بدن نیز ضروری است. منبع اصلی دریافت ویتامین D نور خورشید است.
اما اگر شرایط ماندن مستقیم زیر نور آفتاب را ندارید یا مرتب از ضدآفتاب استفاده کرده یا حتی در خانه ای بدون پنجره و فاقد نور زندگی می کنید، باید از طریق مصرف مواد غذایی مناسب این ویتامین را دریافت کنید.
• مصرف شیر و غلاتی که با ویتامین D غنی شده اند.
• استفاده از مکمل های ویتامین دی در حد مجاز
• مصرف ماهی قزل آلا، سالمون و روغن جگر ماهی
درمان پوکی استخوان چیست؟
برای درمان پوکی استخوان استفاده از دارو و تغییر در رویه و سبک زندگی لازم است. در ادامه با دارو های مناسب برای این بیماری آشنا می شویم.
اولین دارو های تجویز شده برای پوکی در استخوان
برای درمان این بیماری معمولا اولین نسخه ی تجویز شده داروی بیس فسفونات است که شامل:
• قرص هفتگی آلندرونات (فوسامکس)
• قرص هفتگی یا ماهانه ریزدرونات (اکتونل)
• قرص ماهانه ایباندرونات (Boniva) به صورت وریدی ۳ماهه
• زولدرونیک اسید (Reclast) انفوزیون سالانه
افرادی که نمی توانند بیس فسفونات مصرف کنند؛ مانند بیماران کلیوی معمولا از دنوزوماب استفاده می کنند. استفاده از این دارو باید همیشگی باشد مگر اینکه پزشک جایگزینی برای آن انتخاب کند.
آیا استفاده از این دارو ها عوارض جانبی دارد؟
دارو های بیس فسفونات ممکن است باعث ایجاد سوزش معده شوند. مصرف آن ها با معده ی خالی و حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه دراز نکشیدن می تواند جلوی این مشکل را بگیرید. از عوارض نادر بیس فسفونات ها و دنوزوماب، ایجاد ترک یا شکستگی در استخوان ران است که به تدریج و با درد در کشاله ی ران شروع می شود.
دارو ها چگونه به درمان استخوان کمک می کنند؟
استخوان به طور طبیعی در حال شکستگی و بازسازی است. اما با افزایش سن روند بازسازی کند و در نتیجه استخوان ضعیف می شود. دارو ها می توانند در کاهش شکستگی تأثیر بگذارند یا روند بازسازی استخوان را افزایش دهند. درهرصورت مقاومت استخوان در برابر عوامل بیرونی بیشتر می شود.
پوکی استخوان عارضه ای است که در آن ضعف و شکستگی در استخوان ها افزایش می یابد. یعنی با کوچک ترین ضربه یا لیزخوردن امکان شکستن استخوان فرد وجود دارد. این بیماری در زنان به خصوص بعد از یائسگی، شایع تر از مردان است و دلایل ایجاد آن می تواند وراثت، کمبود ویتامین دی و کلسیم، سبک زندگی نادرست و عدم فعالیت، مصرف سیگار و … باشد.
برای پیشگیری از این بیماری باید در رژیم غذایی و سبک زندگی خود تغییرات مثبتی ایجاد کنید. استفاده از لبنیات و ویتامین دی به صورت روزانه توصیه می شود.
همچنین ورزش کردن برای تقویت استخوان ها را فراموش نکنید. در صورت ابتلا به پوکی در استخوان علاوه بر ایجاد رژیم غذایی مناسب و انجام دادن تمام موارد پیشگیری، باید زیر نظر دکتر متخصص شروع به مصرف دارو کنید.
